علم نحو علمی است که از حالات اواخر کلمات هنگام ترکیب کلمه ای با کلمه ی دیگر بحث می کند. موضوع علم نحو، کلمه و کلام است.
کلمه لفظی است که وضعا دال بر معنی است و لفظ عبارت است ازچیزی که منطوق انسان است. لفظ مستعمل را کلمه گویند .
کلام لفظی است مرکب از دو یا چند کلمه که نسبتی بین آنها برقرار باشد.
کلمه وقتی که با کلمه ی دیگر ترکیب می شود از نظر حالت آخر آن بر 2 قسم است :
– یک قسم از کلمه آخرش هم از لحاظ حرکت و هم ازلحاظ حرف بر یک حالت ثابت می ماند که آن را مبنی می گویند.
– یک قسم دیگر آخرش یا از لحاظ حرکت ویا از لحاظ حرف متغیر است که آن را معرب می خوانند.
اعراب به تغییر حرف آخر و یا حرکت حرف آخر کلمه به اقتضای موقعیتی که از نظر معنی در جمله پیدا می کند گفته می شود.
مثال:
جاءَ علیٌ
رَایْتُ علیاً
مَررْتُ بِعَلیٍ
«علی» در مثالهای فوق به ترتیب فاعل و مرفوع، مفعول و منصوب و مجرور به حرف جر است، چون«علی» معرب است اعراب مختلف بر آن ظاهر شده است.
عبارت است از حالت ثبات و عدم تغییری است که حرف آخر کلمه هم از لحاظ حرکت و هم از لحاظ حروف داراست.
به مثالهای زیر توجه کنید :
جاءَ هذا الرجُلُ
اِشَریْتُ هذا الکتابَ
مَرَرْتُ بِهذا الرجُلِ
منبع :پاورپوینت کتاب قواعد عربی 3